Architectuurtentoonstelling ‘De koepel van De Bazel’
Honderd jaar geleden maakte architect Karel de Bazel een ontwerp voor een nieuwe synagoge in de binnenstad van Enschede, op een vrij kleine kavel achter de bestaande synagoge. Het gebouw was destijds te klein geworden voor de groeiende joodse gemeenschap en bovendien diende het ontwerp het toegenomen zelfbewustzijn van de joodse Enschedeërs uit te stralen. Een tentoonstelling in de synagoge aan de Prinsestraat 14 geeft een overzicht van het ontwerpproces en van overig werk van De Bazel in Enschede.
DE KOEPEL VAN DE SYNAGOGE
De Bazel streefde vanuit zijn theosofische achtergrond steeds naar een universele schoonheid en harmonie in zijn ontwerpen. Voor de gebedsruimte van de nieuwe synagoge, de belangrijkste ruimte in het gebouw, ontwierp hij voor het eerst in zijn loopbaan als architect een koepel: hij combineerde een kubus met een bol en creëerde zo de perfecte ruimte. Dit ontwerp maakte grote indruk op de opdrachtgever.
In de jaren hierna kwam het project stil te liggen. In die periode ontwierp De Bazel het woonhuis van de joodse textielfabrikant Miljam Menko, de toenmalige voorzitter van de joodse gemeente in Enschede. Tijdens de bouw van deze woning, inmiddels al ruim twintig jaar kantoor van IAA Architecten, overleed De Bazel onverwachts in 1923.
De huidige synagoge, die in 1928 aan de Prinsestraat werd geopend, is een ontwerp van architect Anthonie Smits, de opvolger van De Bazel. Tijdens het ontwerpproces veranderden locatie en opzet van het gebouw enkele malen. De koepel van De Bazel bleef desondanks het hart van de synagoge en is ook vandaag nog het trotse hoogtepunt van het gebouw.
Klik hier voor het artikel in de Tubantia
Fotografie: Arjan Bronkhorst / Frans Nikkels (in artikel Tubantia)