In het najaar van 2013 schreef de Vereniging Vrienden van het Weusthag een prijsvraag uit voor de bouw van een uitkijktoren in het Hengelose landschapspark Het Weusthag, vlakbij de A1. Op die plek moest de nieuwe toren een verbinding vormen tussen het noordelijke en zuidelijke deel van het park en als landmark fungeren. De opgave kende een aantal uitgangspunten: de toren moest minimaal 20 meter hoog zijn en uitzicht naar alle kanten mogelijk maken. In de vormgeving van de toren diende het thema water en de betekenis daarvan voor het park tot uiting te komen. Vanwege de plaatsing in een grondwaterbeschermingsgebied was een diepe fundering niet toegestaan.
21 METER DE LUCHT IN MET BEPERKT AANTAL BOUWELEMENTEN
De ronde toren bestaat uit een beperkt aantal elementen: een spiltrap met bordessen die bevestigd is aan een kelkvormige koker van cortenstaal. De toren heeft bij het begin van de trap een diameter van 4 meter, vernauwt zich op een hoger niveau tot 3 meter en verbreedt zich op de hoogte van het uitzichtplatform tot 6 meter. Een uitgesneden bladpatroon in de buitenschil zorgt voor licht en lucht in de toren en geeft de klimmende bezoeker voortdurend zicht op het omringende landschap. Om de 4 meter is een bordes opgenomen in de spiltrap en is een groter gat in de buitenschil gemaakt. Op zo’n bordes kan de klimmer even uitrusten en van het uitzicht genieten. Het platform met panoramisch uitzicht bevindt zich op 21 meter hoogte gerekend vanaf het maaiveld.
Door de ambachtelijke uitvoering in cortenstaal is de toren een iconische verwijzing naar Hengelo als dé metaalstad van Oost-Nederland. En door de gekozen vormgeving straalt de toren vanuit alle gezichtspunten steeds dezelfde identiteit uit.
Korte bouwtijd in samenwerking met het Twentse regionale praktijkonderwijs
Voor de metaalwerkzaamheden en de assemblage van de toren is onder begeleiding en verantwoordelijkheid van Royal IHC een verbinding aangegaan met het Twentse regionale praktijkonderwijs. De leerlingen werden betrokken bij alle facetten van het proces: van laswerkzaamheden tot het oprichten van de toren. De totale bouwtijd bedroeg 3 weken, waarvan 2 weken voor het aanleggen van de betonnen plaat met fundering en 1 week voor de assemblage van de toren. Vanwege de keuze voor onderhoudsvrije materialen hoefden geen gelden uit het budget gereserveerd te worden voor onderhoud, maar het kon het totale budget besteed worden aan de realisatie van de toren.
Water en leven als ontwerpconcept
In Het Weusthag is op veel plaatsen water aanwezig: bovengronds in beken en voormalige kleigaten en ondergronds in de vorm van drinkwater. Al dat water is van levensbelang voor de flora en fauna in het park. Maar het water speelt ook een grote rol in de recreatie van de bezoekers uit Hengelo en omstreken. De vormgeving van de toren verwijst naar het water als bron van al dat leven en alle levendigheid in het park: er is gekozen voor een levensboom die symbool staat voor de vruchtbaarheid van de plek en voor een kelk die vriendschap en verbondenheid uitdrukt.
Fundering op terp
De fundering bestaat uit een waaier van betonnen balken op maaiveldniveau waardoor geen doorboring van de grondlagen nodig is. In dit ‘wortelstelsel’ verlopen de balken in hoogte tot maximaal 1 meter waarbij de tussenliggende ruimte met zand is aangevuld tot een terp.
Stabiliserende flinterdunne stalen huid
De buitenzijde van de toren bestaat uit 16 stuks dubbelgekromde platen van cortenstaal die vervaardigd zijn door scheepsbouwer Royal IHC in Kinderdijk. In het staal zijn bladmotieven uitgesneden die na montage van de platen een spiraalvormig beeld op de torenhuid laten zien. De platen zijn onderling met bouten gekoppeld en vormen hierdoor een sterke schaal die de uitkijktoren stabiliseert. Dankzij geavanceerde berekeningen is het mogelijk geworden de schaal dragend uit te voeren en te optimaliseren tot een flinterdunne schil met een dikte van 10 mm. Dit is in verhouding 3x dunner dan een eierschaal. Ter plaatse van de kijkgaten worden de krachten zorgvuldig om de openingen in de schaalconstructie geleid.
